Νους υγιής εν σώματι υγιεί. Η αρχαία αυτή φράση υπογραμμίζει την ενότητα του νου και του σώματος. Όταν πάσχει το σώμα, πάσχει ο νους και το αντίστροφο. Τόσο η αρχαία όσο και η σύγχρονη αντίληψη της υγείας, αντιμετωπίζουν το σώμα και την ψυχή ως ένα ενιαίο σύνολο.

Η Διατροφή για την Υγεία του Εγκεφάλου

Τα θρεπτικά συστατικά που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας επηρεάζουν άμεσα την υγεία του εγκεφάλου, την πνευματική απόδοση, και τη συναισθηματική ευημερία. Η διατροφή μας επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου, μέσω της λειτουργίας των νευροδιαβιβαστών και της πλαστικότητας του εγκεφάλου.

Θρέψη και Νευροδιαβιβαστές

Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικές ουσίες που επικοινωνούν μεταξύ των νευρώνων και ρυθμίζουν βασικές λειτουργίες του εγκεφάλου.

1. Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα

• Πηγές: Βρίσκονται σε λιπαρά ψάρια, στο λιναρόσπορο, στα καρύδια κ.α.
• Οφέλη: Σημαντικά για την παραγωγή σεροτονίνης, επηρεάζουν τη διάθεση και την πνευματική διαύγεια.

2. Βιταμίνες του Συμπλέγματος Β

• Πηγές: Βρίσκονται σε κρέας, αυγά, φυλλώδη λαχανικά, δημητριακά ολικής
• Οφέλη: Απαραίτητες για τη σύνθεση νευροδιαβιβαστών όπως η ντοπαμίνη.

3. Αντιοξειδωτικά

• Πηγές: Βρίσκονται σε φρούτα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς.
• Οφέλη: Προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα από βλάβες

4. Μαγνήσιο

• Πηγές: Βρίσκεται σε σπανάκι, αβοκάντο, μπανάνα κ.α.
• Οφέλη: Βελτίωση της διάθεσης και μείωση του άγχους.

5. Χολίνη

• Πηγές: Βρίσκεται σε ψάρια, πουλερικά, γαλακτοκομικά, αυγά, φασόλια, μπρόκολο, κουνουπίδι, καρπούς και σπόρους.
• Οφέλη: Αποτελεί δομικό υλικό του νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη, που μεταξύ άλλων συνδράμει στη γνωστική λειτουργία. (1) 

Η υγεία του εγκεφάλου εξαρτάται από τα θρεπτικά συστατικά, την καλή αιμάτωση, την επαρκή ξεκούραση, και την σωματική άσκηση. Όταν πάσχει το σώμα, πάσχει ο νους και το αντίστροφο.

Πλαστικότητα του εγκεφάλου

Η πλαστικότητα του εγκεφάλου αναφέρεται στην ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί νέες συνδέσεις, απαραίτητη για τη μάθηση και την αποκατάσταση.

1. Πρωτεΐνες και Αμινοξέα

• Πηγές: Βρίσκονται σε πληθώρα τροφίμων όπως κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά, όσπρια, ψάρια κ.α
• Οφέλη: Βοηθούν στην ανάπτυξη και αποκατάσταση των εγκεφαλικών κυττάρων. Τα αμινοξέα ενισχύουν την εγκεφαλική λειτουργία.

2. Φυτικές Ίνες

• Πηγές: Βρίσκονται σε δημητριακά ολικής αλέσεως, λαχανικά και φρούτα.
• Οφέλη: Υποστηρίζουν την υγεία του εντέρου και την εγκεφαλική λειτουργία μέσω του εντερικού-εγκεφαλικού άξονα.

3. Πολυφαινόλες

• Πηγές: Βρίσκονται σε πράσινο τσάι, μαύρη σοκολάτα και φρούτα όπως μούρα και σταφύλια.
• Οφέλη: Ενισχύουν την εγκεφαλική πλαστικότητα και προστατεύουν από νευροεκφυλιστικές διαταραχές.

Όλες οι παραπάνω πληροφορίες μπορούν να συνοψίσουν πως η διατροφή για την υγεία του εγκεφάλου, μπορεί να βρεθεί στον παραδοσιακό Μεσογειακό τρόπο ζωής και διατροφής, ένα από τα ασφαλέστερα και καρδιοπροστατευτικά πρότυπα διατροφής στον κόσμο. Η προσκόλληση στο Μεσογειακό πρότυπο διατροφής φαίνεται πως μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης ήπιας γνωστικής διαταραχής και καθυστερεί την εξέλιξη της άνοιας σε άτομα που ήδη νοσούν. (2) Μην ξεχνάμε και την σχέση μεταξύ εντέρου – εγκεφάλου, όπου προβιοτικά και πρεβιοτικά θα παίξουν θετικό ρόλο. Επιπλέον της διατροφής, καθοριστικό ρόλο στην υγεία του εγκεφάλου διαδραματίζουν ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος, η σωματική άσκηση, οι κοινωνικές επαφές και η διατήρηση συναισθηματικών σχέσεων. Συμπερασματικά, φροντίζοντας τον εγκέφαλό μας, φροντίζουμε όλο μας το είναι σωματικά και ψυχικά!

Βιβλιογραφία

1. Waxenbaum JA, Reddy V, Varacallo M. StatPearls. Anatomy, Autonomic Nervous System. [PubMed] 2023.
2. Scarmeas N, Stern Y, Mayeux R, Manly JJ, Schupf N, Luchsinger JA. Mediterranean Diet and Mild Cognitive Impairment. JAMA. 2009.

Κωνσταντίνος Προυντζόπουλος

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc

Απόφοιτος Χαροκοπείου Παν/μιου – MSc Συμβουλευτική Ψυχολογία, ΕΚΠΑ