Τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν κυριαρχήσει στη σύγχρονη διατροφή, υποσχόμενα ευκολία και ελκυστική γεύση. Ωστόσο, η κατανάλωσή τους έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μας.

Τι είναι τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα;

Τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα είναι προϊόντα που έχουν υποστεί έντονη βιομηχανική επεξεργασία και περιέχουν συστατικά όπως τεχνητά πρόσθετα, γλυκαντικά, συντηρητικά και ενισχυτικά γεύσης. Συνήθως, η μορφή τους απέχει πολύ από τη φυσική πρώτη ύλη, χωρίς να σημαίνει πως αυτό είναι και αντιληπτό. Παραδείγματα περιλαμβάνουν έτοιμα γεύματα, αναψυκτικά, μπισκότα, πατατάκια και τα ψημένα στο φούρνο, κέικ, δημητριακά πρωινού, ψωμί του τοστ, επιδόρπια γιαουρτιού. Εδώ μπορείτε να παρακολουθήσετε μια συνέντευξη του καθηγητή Διατροφής και Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Βραζιλίας, Κάρλος Μοντέιρο για τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα.

Πώς αναγνωρίζουμε ένα πολύ επεξεργασμένο τρόφιμο;

Τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα ξεχωρίζουν από τις μακροσκελείς λίστες συστατικών τους, οι οποίες περιλαμβάνουν ουσίες που δεν βρίσκονται σε φυσικές τροφές, όπως χημικά πρόσθετα και ενισχυτικά γεύσης. Συνήθως έχουν έντονη γεύση, μακρά διάρκεια ζωής και ελκυστική συσκευασία. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό είναι ότι πολλές φορές περιέχουν συστατικά που είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε ή να προφέρουμε.

Πώς επηρεάζουν την υγεία μας;

Η κατανάλωση πολύ επεξεργασμένων τροφίμων συνδέεται με πολλαπλούς κινδύνους. Τα τρόφιμα αυτά είναι σχεδιασμένα για να προκαλούν ευχαρίστηση και να διεγείρουν τους μηχανισμούς ανταμοιβής του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να καταναλώνουμε περισσότερες θερμίδες από όσες χρειάζεται το σώμα μας. Είναι χαμηλά σε υγρασία κάνοντάς μας να τα καταναλώνουμε σε μεγαλύτερες ποσότητες με μεγαλύτερη ταχύτητα και εξαιρετικά θερμιδικά πυκνά, κάτι που σημαίνει ότι προσδίδουν πολλές θερμίδες.

Η διατροφή πλούσια σε πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, υπέρτασης και καρδιαγγειακών νοσημάτων, εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, τρανς λιπαρά και νατρίου. Επιπλέον, η έλλειψη φυτικών ινών σε αυτά τα τρόφιμα μειώνει το αίσθημα κορεσμού, οδηγώντας σε υπερκατανάλωση και αύξηση βάρους.

Γιατί να καταναλώνουμε χημικά και τεχνητές γεύσεις;

Γιατί να επιλέγουμε τροφές γεμάτες χημικά και τεχνητές γεύσεις, όταν γνωρίζουμε ότι έχουν χάσει τη φυσική τους μορφή και είναι βαριά επεξεργασμένες; Η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί διάφορα τεχνάσματα για να μας ξεγελάσει. Τα προϊόντα σχεδιάζονται ώστε να είναι ανθεκτικά και ελκυστικά, συχνά εις βάρος της θρεπτικής τους αξίας. Οι συσκευασίες χρησιμοποιούν εντυπωσιακά σχέδια και χρώματα για να προσελκύσουν την προσοχή.

Υποσχέσεις όπως “χωρίς ζάχαρη” ή “πλούσιο σε πρωτεΐνη” δημιουργούν την ψευδαίσθηση υγιεινών επιλογών, ενώ οι διαφημίσεις συνδέουν τα προϊόντα με συναισθήματα ευτυχίας, αποκρύπτοντας τους κινδύνους. Η βιομηχανία καλλιεργεί επίσης την ιδέα ότι τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα είναι πιο πρακτικά, γευστικά και οικονομικά, ενισχύοντας την εξάρτησή μας από αυτά. Αυτές οι πρακτικές μας απομακρύνουν από την κατανάλωση θρεπτικών, φυσικών τροφών που πραγματικά θρέφουν το σώμα μας.

Η λύση: Επιστροφή στα φυσικά τρόφιμα

Η κατανάλωση φυσικών, ανεπεξέργαστων τροφών αποτελεί τη βάση για καλή υγεία. Τροφές όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηροί καρποί, θαλασσινά και κρέατα χαμηλά σε λιπαρά με σωστές πρακτικές εκτροφής, είναι γεμάτες βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες. Παρέχουν όλα τα απαραίτητα συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός για τη σωστή λειτουργία του. Οι φυτικές ίνες αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού, μειώνοντας την επιθυμία για ανθυγιεινά σνακ. Βοηθούν στην πρόληψη του διαβήτη, της καρδιοπάθειας και της παχυσαρκίας. Παράλληλα, προάγουν τη συνολική ευεξία, μειώνοντας τις φλεγμονές και βελτιώνοντας τη διάθεση.

Η μετάβαση στη φυσική διατροφή δεν χρειάζεται να γίνει απότομα. Μικρές αλλαγές, όπως η αντικατάσταση επεξεργασμένων τροφών με φυσικές επιλογές, μπορούν να έχουν θεαματικά αποτελέσματα στη ζωή μας. Ας κάνουμε, λοιπόν, την υγεία μας προτεραιότητα!

Κωνσταντίνος Προυντζόπουλος

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc

Απόφοιτος Χαροκοπείου Παν/μιου – MSc Συμβουλευτική Ψυχολογία, ΕΚΠΑ